5 năm trước, cái tên Trần Thanh Sơn bỗng dưng nổi như cồn trong làng công nghệ. Từ đó đến nay, anh vẫn tiếp tục trở thành nhân vật "hot" với những nỗ lực xây dựng mạng xã hội Việt.
Trước khi gặp Trần Thanh Sơn, Chủ tịch HĐQT kiêm TGĐ của Công ty Cổ phần Tầm Tay, tôi được biết anh đã từng có nhiều năm làm việc cho các tập đoàn lớn như AIG, Andersen Consulting của Mỹ. Về Việt Nam năm 1999, Trần Thanh Sơn làm quản lý các hoạt động tư vấn IT tại Ernst & Young Indochina, và sau đó là nhà tư vấn cho Chính phủ Việt Nam trong việc phát triển khu vực tư nhân của Ngân hàng Thế giới.
Với đôi điều trích ngang đó, tôi định hình người đối thoại của mình sẽ mang phong thái của một gương mặt đại diện cho những người trẻ tài năng và sớm thành công.
Thế nhưng, khi Trần Thanh Sơn ngoài đời, xuất hiện, tôi không khỏi ngỡ ngàng - Một anh chàng chân đi dép lê, áo quần xộc xệch, tóc tai bơ phờ. Chắc hiểu được câu hỏi trong mắt tôi, anh cười rất tươi, cực kỳ thoải mái: "Ôi lu bu quá, phải giải quyết tức tốc công việc cho cậu nhân viên chuẩn bị đi công tác nước ngoài nên bộ dạng mới ra thế này".
Tôi nghĩ mình đi đúng hướng
- Trở lại chuyện 5 năm về trước, sao anh lại chấp nhận từ bỏ công việc ở những tập đoàn lớn của nước ngoài để xây dựng mạng xã hội – một khái niệm vẫn chưa được định danh ở Việt Nam?
Ông Trần Thanh Sơn
Trần Thanh Sơn: Nhiều người nói tôi lập ra Tầm Tay vào thời điểm đó chỉ là để thỏa mãn thú vui, sở thích của mình là chưa đúng, bởi ít nhiều tôi cũng có những nhìn nhận về thị trường này. Khoảng thời điểm năm 2007 - 2008, khi Yahoo đề nghị mua lại Facebook với giá 1 tỷ USD là điều mà cả thế giới phải ngạc nhiên. Nhưng điều đáng ngạc nhiên hơn nữa là Facebook lại không đồng ý bán cho Yahoo. Và những gì mà Facebook đang có được bây giờ đã chứng minh rằng họ làm đúng. Tôi cũng nghĩ mình đi đúng hướng.
- Nếu chỉ đi sau những người khổng lồ, mình sẽ mãi mãi là tí hon. Tầm Tay phải làm gì để có được chỗ đứng ở một thị trường còn sơ khai nhưng đã có "ông lớn" để mắt ?
Trần Thanh Sơn: Nếu so với mô hình của Tầm Tay thuở sơ khai thì nay đã khác đi rất nhiều. Những thay đổi đó là do hoàn cảnh, trong quá trình làm thấy có cái không phù hợp thì bỏ, cái nào mình thiếu thì phải bổ sung. Hiện mô hình kinh doanh của Tầm Tay không chỉ tập trung vào dịch vụ mang tính chất dịch vụ xã hội, kết bạn như ở Facebook mà chúng tôi cung cấp các tiện ích giải trí cho người dùng như chia sẻ ảnh, video…
Hiện 80% doanh thu của Tầm Tay là từ các hoạt động khác như game, còn quảng cáo chỉ chiếm chưa tới 20%. Trong thời gian tới, khi nghị định về kinh doanh internet của Chính phủ đi vào thực thi, tôi hy vọng sẽ giải quyết được nhiều khó khăn cho doanh nghiệp kinh doanh internet như làm rõ khái niệm về mạng xã hội chẳng hạn.
- Chỉ một thời gian rất ngắn sau khi thành lập công ty, anh đã gọi được vốn đầu tư từ
IDG Venture (Nguyễn Bảo Hoàng Tổng Giám Đốc IDG Venture Việt Nam
). Bí quyết là gì vậy, mối quan hệ cũ hay ý tưởng kinh doanh?
Trần Thanh Sơn: Đầu tư mạo hiểm khác với các ngành khác ở chỗ nhà đầu tư không quá chú trọng kết quả kinh doanh hiện tại mà chủ yếu là nhìn đội ngũ nhân sự, sau đó nhìn vào quy mô thị trường. Ví dụ như họ nói mạng xã hội của anh trị giá 1 tỷ USD trong vòng 10 năm tới. Vậy khi nào thì anh biến nó thành hiện thực và bằng cách nào.
Nếu anh chứng minh được điều đó thì họ sẵn sàng rót vốn. Đối với internet, nếu anh đầu tư sai chỗ thì sẽ trở về số 0 ngay lập tức. Một website mà không làm được gì thì nó là thứ vô giá trị về mọi mặt. Do đó anh luôn luôn phải cố gắng làm sao duy trì trang web của mình ở top 3 dẫn đầu. Nếu lọt khỏi top 3 ấy, nhà đầu tư sẽ nói lời từ biệt.
- Vậy Tầm Tay đang đứng ở đâu trong top 3 ấy? Và anh sẽ làm gì để Tầm Tay không bị tuột khỏi top dẫn đầu này?
Trần Thanh Sơn: Cái này rất khó nói. Nhưng tôi nghĩ khi nhà đầu tư đã chọn thì có nghĩa là họ tin tưởng vào mình. Thời gian tới ngoài thị trường nội địa tôi cũng đang tính xuất khẩu sản phẩm của Tầm Tay ra thị trường nước ngoài.
- Có một giám đốc về mạng xã hội người Nga từng chia sẻ với tôi rằng, Nga và Trung Quốc đã thành công trong việc dựng nên "biên giới quốc gia" trong một thế giới không biên giới với những mạng xã hội thuần túy của mỗi nước. Việt Nam tiếc thay chưa làm được điều ấy. Nhận xét này có đánh thức trong anh niềm tự tôn dân tộc?
Trần Thanh Sơn: Tại Việt Nam, rõ ràng Facebook đang chiếm ưu thế. Tại sao ư? Tại vì Facebook lớn mạnh trên toàn cầu và có sức ảnh hưởng rất mạnh mẽ đối với một đất nước sính ngoại như chúng ta. Đó là nguyên nhân khách quan khiến cho mạng xã hội Việt Nam chưa vươn lên được.
Xét về mặt chủ quan, phải nói thẳng ra là chúng ta không phải không có dịch vụ tốt, không có sản phẩm hay mà còn bị chi phối về nhiều thứ. Mạng xã hội ra đời từ nhu cầu được kết nối của mọi người. Để phát triển, mạng xã hội đó phải chăm sóc thành viên rất kỹ. Do đó những công ty tư nhân kinh doanh dịch vụ sẽ có lợi thế hơn so với các công ty nhà nước bởi họ bám rất sát khách hàng.
Nhưng ở Việt Nam lại có chuyện, một doanh nghiệp nhà nước được chỉ thị thành lập mạng xã hội riêng của Việt Nam. Như thế thì làm sao mà khuyến khích phát triển được!?
Ghế của tôi luôn nóng
- Rõ ràng việc trụ hạng ở Top 3 khiến cái ghế CEO của Tầm Tay luôn nóng. Vậy sao anh lại còn ham đến một cái ghế nóng không kém trong một số cuộc thi... sắc đẹp?
Trần Thanh Sơn: Hàng năm công ty của chúng tôi tổ chức rất nhiều cuộc thi sắc đẹp khác nhau. Tôi chỉ ngồi ghế nóng duy nhất cho cuộc thi Miss Tầm Tay (tìm kiếm hoa hậu cộng đồng mạng xã hội tamtay.vn - PV). Và thú thực tôi ngồi đó chỉ để cho đẹp đội hình.
Tiêu chí chấm điểm của tôi cũng khác với các chuyên gia về sắc đẹp. Với tôi thì ngoài yếu tố hình thể, một Miss phải là người có cá tính, quan điểm cá nhân rõ ràng chứ không phải bắt chước, lặp lại cái người ta đã có. Cái ghế nóng mà tôi ngồi nhiều nhất là ở trong cộng đồng dotcom với các hoạt động giảng dạy, chấm thi cho nhiều khóa đào tạo khởi nghiệp về internet, thương mại điện tử.
- Theo anh, làm sao để trở thành một CEO giỏi của một mạng xã hội?
Trần Thanh Sơn: Anh phải vừa làm hài lòng hội đồng quản trị và các cổ đông – những người đã tin tưởng đưa tiền cho anh. Nhưng điều quan trọng hơn cả là phải làm hài lòng được khách hàng, điều ấy vô cùng khó khăn vì mỗi ngày có hàng triệu người tham gia vào mạng xã hội.
Ở các công ty tư nhân, nhất là với những đơn vị kinh doanh trong lĩnh vực sáng tạo như Tầm Tay thì nhân viên có vị trí rất lớn, giám đốc mới là người sợ nhân viên. Từ xưa đến nay, lúc nào tôi cũng chỉ nhớ là phải đi tết nhân viên chứ không có chuyện nhân viên đi tết mình bao giờ.
Thêm vào đó, ở Việt Nam, để kinh doanh tốt, nhất là trong một ngành đầy nhạy cảm như internet thì việc làm hài lòng các cơ quan chức năng cũng cần phải được để tâm. Cái khó nhất của CEO chính là làm sao để dung hòa được tất cả những điều đó, tạo ra được điểm cân bằng mà mọi đối tượng trong cuộc đều chấp nhận được.
- Trẻ, sáng tạo cũng đồng nghĩa với việc môi trường làm việc phải thoải mái. Với "CEO sợ nhân viên" như anh tự nhận, việc tạo dựng một môi trường làm việc cởi mở, thỏa sức sáng tạo được thực hiện như thế nào?
Phần lớn đồng nghiệp ở Tầm Tay đều rất trẻ, độ tuổi trung bình là 25-26. Vì vậy mà không khí lúc nào cũng vui vẻ và ấm áp. Không gian mở ở Tầm Tay thể hiện nhiều ở cách làm việc của mỗi người.
Mỗi nhân viên ở đây đều có những mục tiêu dài, ngắn khác nhau và họ được tự do làm việc bằng bất cứ cách nào họ muốn để đạt được mục tiêu đó. Phía công ty sẽ có những hỗ trợ tối đa về thời gian, về nhân lực, tài chính… để làm sao nhân viên có thể an tâm, thỏa sức sáng tạo và cống hiến.
Giữa ảo và thật
- Anh kinh doanh mạng xã hội, vậy một ngày anh dành bao nhiêu thời gian để "lượn lờ" trên đó?
Trần Thanh Sơn: 15 phút cho bản thân. Thời gian chính của tôi là phát triển sản phẩm và nếu sử dụng nó thì chỉ là dùng thử để kiểm tra xem đã hoàn thiện chưa mà thôi.
- Trên mạng tamtay.vn có rất nhiều người là doanh nhân, anh có nghĩ sẽ kết nối họ thành một cộng đồng?
Trần Thanh Sơn: Thời gian tới ngoài thị trường nội địa tôi dự tính xuất khẩu sản phẩm của Tầm Tay ra thị trường nước ngoài
Nhiều người khi vào mạng không muốn tiết lộ bản thân. Tôi biết nick của một ông Thứ trưởng ở một bộ trên tamtay.vn. Ngoài đời tôi biết rõ về ông ấy, nhưng khi trên mạng ông ấy thể hiện mình là một người hoàn toàn khác. Vì vậy mà có nhiều lần tôi thử nghiệm các cuộc offline kết nối các nhóm khác nhau ở cộng đồng mạng nhưng hiệu quả không cao.
- Tôi thấy anh cũng có nick ảo ở trên mạng đấy thôi. Có lẽ ông chủ Tầm Tay cũng giống bao người, muốn tìm một cái tôi khác ở internet?
Trần Thanh Sơn: Tôi không có nhu cầu lắm về việc này. Mạng xã hội với tôi chỉ là nơi lưu trữ, chia sẻ dữ liệu với mọi người chứ không phải chỗ để nói bóng gió hay tâm sự, khóc lóc, kể lể như những gì mà các bạn trẻ bây giờ đang thích. Nhưng vì tôi kinh doanh nó nên tôi làm theo nhu cầu của số đông, giống như game chẳng hạn, càng nhiều người chơi thì doanh thu của tôi càng lớn.
- Câu chuyện về game lúc nào cũng "sốt xình xịch" khi ngày càng có người vì game mà giết người cướp của. Anh nghĩ sao về đạo đức kinh doanh game?
Trần Thanh Sơn: Cần nói rõ loại game Tầm Tay sản xuất và kinh doanh là những game nhỏ dành cho dân văn phòng, không liên quan gì đến game online kiếm hiệp bạo lực mà mọi người hay nói đến. Tôi cho rằng, việc khẳng định, chơi game bạo lực thì trở thành bạo lực là hơi quy kết, do còn nhiều yếu tố khác tác động.
- Và lời khuyên của ông chủ một công ty kinh doanh game dành cho những người nghiện game là…?
Trần Thanh Sơn: Đã là nghiện đương nhiên không tốt, những người sản xuất ra game cũng không bao giờ muốn khách hàng của mình, nhất là trẻ em, nghiện game. Vì vậy lời khuyên của tôi là chơi cho vui, giảm stress, kết thêm bạn bè, nhưng đừng để game ảnh hưởng đến những hoạt động khác, làm mất đi các cơ hội của bản thân.
- Vậy là sau 5 năm nhìn lại, anh vẫn tự tin với sự lựa chọn của mình?
Trần Thanh Sơn: Tôi đã đi đúng hướng và tự tin vào triển vọng phát triển của Tầm Tay cũng như thị trường kinh doanh trên internet. Hãy tin, Việt Nam sẽ có những trang mạng xã hội đủ mạnh của mình để được người Việt lựa chọn cho dù những ông lớn như Facebook, Yahoo… có mong muốn bành trướng đến đâu đi nữa!
- Và không hề nuối tiếc, ngay cả khi bộ dạng đã trở nên thế này?
Trần Thanh Sơn: (cười) Làm công nghệ nó thế cả đấy, ngày đêm kè kè bên cái máy thì còn đâu thời gian dành cho mình. Nhưng được cái, ngành này toàn người trẻ nên lại dễ thông cảm được cho nhau. Khi người ta được sống với niềm đam mê, mọi điều khác trở nên thứ yếu!
Nhìn anh, tôi tự hỏi, không biết khi vị CEO của Facebook cưỡi trâu dạo chơi ở các bản làng Sapa trong lần tới Việt Nam dạo trước, ông ấy có nghĩ đến việc đang có lớp doanh nghiệp Việt Nam tự tin xây dựng cho mình hành trình tạo dựng giá trị dân tộc qua sự lớn mạnh của những trang mạng xã hội của người Việt. Điều ấy cũng như thể gắn ngôi sao vàng năm cánh lên bản đồ mạng xã hội không giới hạn.
